وبلاگ

تاریخچه جواهر سازی در ایران

شواهد و مدارک باستان‌شناسى اين نکته را تاييد مى‌کند که شمال و مرکز ايران، جزو قديمى‌ترين مراکز صنايع فلزکارى جهان بوده است. آشکار است که بشر، تنها در سرزمينى مى‌توانست به سودمندى فلز پى ببرد که در آن فلزات و کانى‌هاى آن‌ها وجود داشته باشد.
فلزکارى و هنرهاى مرتبط با ‌آن، به عنوان يکى از شاخه‌هاى عمده هنرهاى صناعى، از کهن‌ترين روزگاران تا دوران معاصر و زمان حال، آثار ارزشمندى همچون مفرغينه‌هاى لرستان، زيورآلات و ريتون‌هاى هخامنشى، بشقاب‌هاى نفيس زرين و سيمين ساسانى، آثار فلزى بى‌بديل صدر اسلام، مفرغ‌ها و مشبک‌کارى‌هاى بى‌مانند سلجوقى و نفايس گرانقدر فلزى چون طلاکوبى‌ها و نقره‌کوبى‌ها و مرصع‌کارى‌هاى دوران صفوى و سرانجام ضريح‌هاى پر جلوه و با ابهت را پيشکش هنر دوستان نموده است.
فلزکارى، رشته‌هاى متعدد و متنوعى را شامل مى‎شود که ساخت زيور‌آلات، يکى از مهم‌ترين اين رشته‌هاست. اين مصنوعات، شامل طيف وسيعى از محصولات و زيورآلات مى‌شود که با مواد و مصالح مختلفى، مانند چوب، عاج، استخوان، شاخ و همچنين شيشه‌هاى رنگى، قطعات سراميکى، فلزات، سنگ‌هاى رنگى قيمتى و ارزان قيمت و قراردادن و جاگذارى قطعات رنگى داخل فلزات ساخته مى‌شود. اين هنر‌ها، شامل دو گروه، زيورآلات اصلى و قيمتى، مانند طلا و جواهر و زيورآلات مى شود. عمده‌ترين محصولات آن‌ها نيز شامل انواع گوشواره، گردنبند، سينه‌ريز، دستبند، النگو، انگشتر و غيره است .
در ايران باستان و در دوران‌هاى قبل از مادها و در هزاره سوم و دوم قبل از ميلاد، در کاوش‌هاى باستان‌شناسى تپه سيلک، مارليک، حسنلوو….آثارى به دست آمده که در حد خود زيبا و بى‌نهايت، دقيق و صحيح، ساخته و پرداخته شده است. اين آثار، بيشتر از سفال و فلزات گرانبها به ويژه طلا و نقره است
دوره هخامنشى، دوره شکوفايى فلزکارى ايران، در زمينه ريخته‌گرى، چکش‌کارى، سوارکردن فلزى روى فلز ديگر و نيز تزيين فلزات، به وسيله سنگ‌هاى قيمتى (گوهر نشانى) بوده است. در دوره مذکور، آثار متعددى از طلا و نقره ساخته شده که نشانگر سليقه و استادى فلزکاران در اندوره است.
زيورآلات مکشوفه، مربوط به دوره هخامنشيان، زيبا و ظريف و از نظر فن زرگرى، دقيق و بى‌نقص است. در دوره اشکانيان، آثار جالبى در اشکال گوشواره، النگو و گردنبند به دست آمده که نمودار هنر پيشرفته و تکامل يافته آن روزگار است .
زيورآلات مربوط به دوره ساسانيان که فن‌زرگرى در آن بى‌نهايت، پيشرفته بوده نمونه‌هاى ديگرى از گنجينه‌هاى هنر ايران، در زمينه اشياى تزيينى براى خودآرايى است .
در دوران اسلامى هنر زرگرى و زيورسازى با هنر گوهرنشانى همراه مى‌شود، ابتدا سنگ‌هاى لاجورد طبيعى و به تدريج عقيق و شبق و در دوران‌هاى نزديکتر زبرجد، ياقوت، زمرد، الماس و برليان در تزئين زيورها به کار رفته و در قرن کنونى و زمان معاصر کاربرد فيروزه نيز به عنوان نگين‌هاى تزئينى رونق پيدا کرده است .
دوران اسلامى
امروزه نيز بسيارى از روش‌ها براى بازيافت و ساخت طلا در ايران، مانند گذشته ادامه دارد .گرچه علاوه بر روش‌هاى سنتى، روش‌هاى نوينى روى کار آمده؛ ولى هنوز همان روش‌هاى قديمى، متداول‌تر است.

دیدگاهتان را بنویسید